Emri hazır: karşımızda bulunan (muhatap olunan) kişiye bir iş yapmasını emretmek istediğimizde kullandığımız kalıptır. Örneğin; otur, kalk, yaz, uyu gibi… Bu kalıba ulaşmak için filii muzariyi kullanacağız. Fiili muzarinin muhatap sığası dediğimiz yani sen yapıyorsun, siz yapıyorsunuz kalıbını kullanacağız. Şimdi madde madde sonuca ulaşalım.
EMRİ HAZIR NASIL YAPILIR
- Fiili muzari muhatap yani sen kalıbı (çekimini) ele aldık.
- Başında bulunan (ت) harfini kaldırdık. Yerine bir elif koyduk.
- Elife hareke vermek için fiilin ortadaki harfinin harekesine bakarız. Eğer harekesi ötre ise elif de ötrelenir, esre veya üstün ise elif esre ile harekelenir.
- Müfret müzekker muhatap (tekil erkek sen) kalıbında ( tekil) olanların sonu cezmlenir.
- Diğer kalıplardan (çekimlerden) nun harfi kaldırılır. Sadece cemi müennes ( çoğul kadınlar) kalıbından kaldırılmaz.
Şimdi bu anlattıklarımıza örnekler verelim. Örneklerle daha iyi anlayacaksınız. Üç adımda yapılışını anlattım.
EMRİ HAZIR ÇEKİMİ VE ÖRNEKLERİ
1. Örnek
Örnek olarak دَرَسَ (ders çalıştı) fiilinin muzari muhatap kalıbıyla başlayalım.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| تَدْرُسُون | تَدْرُسَان | تَدْرُسُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| تَدْرُسْنَ | تَدْرُسَان | تَدْرُسِين | MÜENNES MUHATAP |
Şimdi yukarda gördüğünüz fiil çekimini üç adımda emri hazır kalıbına uygun hale getireceğiz.
- Başında bulunan (ت) harfini kaldırdık. Yerine bir elif koyduk.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| ادْرُسُون | ادْرُسَان | ادْرُسُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| ادْرُسْنَ | ادْرُسَان | ادْرُسِين | MÜENNES MUHATAP |
- Elife hareke vermek için fiilin ortadaki harfinin harekesine bakarız. Eğer harekesi ötre ise elif de ötrelenir, esre veya üstün ise elif esre ile harekelenir. Burada ortadaki harfimiz ra harfi ve harekesi ötre bu yüzden biz de elif harfinin harekesini ötreledik.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اُدْرُسُون | اُدْرُسَان | اُدْرُسُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اُدْرُسْنَ | اُدْرُسَان | اُدْرُسِين | MÜENNES MUHATAP |
- Müfret müzekker muhatap sığasında ( tekil) olanların sonu cezmlenir. Diğer sığalardan nun harfi kaldırılır. Sadece cemi müennes ( çoğul kadınlar) kalıbından kaldırılmaz. İşte karşınızda دَرَسَ (ders çalıştı) fiilinin emri hazır kalıbı (ders çalış)…
DERESE (دَرَسَ ) EMRİ HAZIR ÇEKİMİ
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اُدْرُسُو | اُدْرُسَا | اُدْرُسْ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اُدْرُسْنَ | اُدْرُسَا | اُدْرُسِي | MÜENNES MUHATAP |
2. Örnek
جَلَسَ (oturdu) fiilinin muzari muhatap kalıbıyla başlayalım. Bu fiilimizde ortadaki harf esre olacaktır.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| تَجْلِسُون | تَجْلِسان | تَجْلِسُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| تَجْلِسْنَ | تَجْلِسان | تَجْلِسِينَ | MÜENNES MUHATAP |
Şimdi yukarda gördüğünüz fiil çekimini üç adımda emri hazır kalıbına uygun hale getireceğiz.
- Başında bulunan (ت) harfini kaldırdık. Yerine bir elif koyduk.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اجْلِسُون | اجْلِسان | اجْلِسُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اجْلِسْنَ | اجْلِسان | اجْلِسِينَ | MÜENNES MUHATAP |
- Elife hareke vermek için fiilin ortadaki harfinin harekesine bakarız. Eğer harekesi ötre ise elif de ötrelenir, esre veya üstün ise elif esre ile harekelenir. Burada ortadaki harfimiz lam harfi ve harekesi esre bu yüzden biz de elif harfinin harekesini esreledik.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اِجْلِسُون | اِجْلِسان | اِجْلِسُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اِجْلِسْنَ | اِجْلِسان | اِجْلِسِينَ | MÜENNES MUHATAP |
- Müfret müzekker muhatap sığasında ( tekil) olanların sonu cezmlenir. Diğer sığalardan nun harfi kaldırılır. Sadece cemi müennes ( çoğul kadınlar) kalıbından kaldırılmaz. İşte karşınızda جَلَسَ (oturdu) fiilinin emri hazır kalıbı (otur)…
CELESE (جَلَسَ) EMRİ HAZIR ÇEKİMİ
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اِجْلِسُو | اِجْلِسا | اِجْلِسْ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اِجْلِسْنَ | اِجْلِسا | اِجْلِسِي | MÜENNES MUHATAP |
3. Örnek
شَرِبَ (içti) fiilinin muzari muhatap kalıbıyla başlayalım. Bu fiilimizde ortadaki harf üstün olacaktır.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| تَشْرَبُونَ | تَشْرَبانِ | تَشْرَبُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| تَشْرَبْنَ | تَشْرَبانِ | تَشْرَبِينَ | MÜENNES MUHATAP |
Şimdi yukarda gördüğünüz fiil çekimini adım adım emri hazır kalıbına uygun hale getireceğiz.
- Başında bulunan (ت) harfini kaldırdık. Yerine bir elif koyduk.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اشْرَبُونَ | اشْرَبانِ | اشْرَبُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اشْرَبْنَ | اشْرَبانِ | اشْرَبِينَ | MÜENNES MUHATAP |
- Elife hareke vermek için fiilin ortadaki harfinin harekesine bakarız. Eğer harekesi ötre ise elif de ötrelenir, esre veya üstün ise elif esre ile harekelenir. Burada ortadaki harfimiz ra harfi ve harekesi üstün bu yüzden biz de elif harfinin harekesini esreledik.
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اِشْرَبُونَ | اِشْرَبانِ | اِشْرَبُ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اِشْرَبْنَ | اِشْرَبانِ | اِشْرَبِينَ | MÜENNES MUHATAP |
- Müfret müzekker muhatap sığasında ( tekil) olanların sonu cezmlenir. Diğer sığalardan nun harfi kaldırılır. Sadece cemi müennes ( çoğul kadınlar) kalıbından kaldırılmaz. İşte karşınızda شَرِبَ (içti) fiilinin emri hazır kalıbı (iç)…
ŞERİBE (شَرِبَ) EMRİ HAZIR ÇEKİMİ
| CEMİ | TESNİYE | MÜFRED | |
| اِشْرَبُو | اِشْرَبا | اِشْرَبْ | MÜZEKKER MUHATAP |
| اِشْرَبْنَ | اِشْرَبا | اِشْرَبِي | MÜENNES MUHATAP |
Muzari fiilden emri hazır yapılmasını üç örnekle öğrendik. Dikkat etmemiz gereken noktalar muhatap kalıbını kullanacağız ve elife hareke verirken ortadaki harf ötre ise ötre, ötre değilse esre hareke vereceğiz. Şimdi aşağıda fiili muzari muhatap sığaları verdiğim örnekleri emri hazır kalıbına çeviriniz. تَكْتُبُ – تَنْظُرُ- تَلْعَبُ – تَفْتَحُ – تَسْكُتُ – تَضْرِبُ
MEZİD BABLARDA EMRİ HAZIR
Yukarda sülasi fiillerin emri hazır yapılışını öğrendik. Şimdi mezid bablarda emri hazır yapılmasını öğreneceğiz. Aslında mantık yine aynı fiili muzarinin muhatap kalıbını kullanacağız. Yine başındaki (ت) harfini atacağız. Bu harfleri attığımızda eğer kalan harf sükunlu değilse elif getirmeyiz. Sükun var ise o zaman elif harfi getiririz.
Örneğin; تُخَمِّنُ (tahmin ediyorsun) fiilini emri hazır yapalım. Başındaki te harfini attığımız zaman خَمِّنُ kalıyor. Yani başındaki harf harekeli olduğu için elif getirmemize gerek yoktur. Sonunu yukarda öğrendiğimiz gibi yapmamız yeterlidir. خَمِّنْ olur.
İf’al babında başına elif getirilirse harekesi üstün olmalıdır. تُكْرِمُ ( ikram ediyor) fiilini emri hazır kalıbına çevirirsek اَكْرِمْ şeklinde olmalıdır.
Not: İlletli harf bulunan fiillerde çekimler değiştiği için onu başka bir başlık altında ele alacağım.
Fiili maziyi öğrenmek için tıklayınız.
Arapça kelime çeşitlerini öğrenmek için tıklayınız.
Muttasıl zamirler öğrenmek için tıklayınız.
İnstagram hesabımızı takip ederek her gün farklı bilgiler öğrenebilirsiniz. Takip için tıklayınız.