Mazi Fiil Çekimi ve Örnekler

Arapça mazi fiil denince bizdeki geçmiş zaman akla gelmelidir. Zaten dilimizde geçmişe mazi derler diye bir söz vardır. Mazi fiil çekimine geçmeden önce Arapça’ da kelimeler mazi fiil kalıbı üzere gelir ve bu kalıp üzerine farklı kelimeler üretilir. Mesela كَتَبَ  yazdı demektir. Geçmiş zaman kalıbındadır. Bu kelimeye eklemeler yapılarak mektup, kitap, kâtip gibi kelimeler türetilmiştir. Biliyorsunuz dilimizde geçmiş zamanda bir işten bahsederken özne değişiyorsa fiilin sonundaki ekler de değişiyor. Mesela ben yazdım, sen yazdın fiillerinde sonuna gelen ekler değişmiştir. Arapçada da aynı şekilde olmaktadır.

1. Mazi fiiller, şahıslarına göre üç şekilde sınıflandırılır:
2. Gaib ve Gaibe:
   1. Gaib müzekker yani eril; gaibe ise müennes yani dişildir.
   1. Bu fiiller, üçüncü şahıslar için kullanılır ve “o, o ikisi” ve “onlar” anlamına gelir.
3. Muhatab ve Muhataba:
   1. Muhatab müzekker yani eril; muhataba ise müennes yani dişildir.
   1. Bu fiiller, ikinci şahıslar için kullanılır ve “sen, siz ikiniz” ve “sizler” anlamına gelir.
4. Mütekellim:
   1. Mütekellim fiil, birinci şahıs olan “ben” ve “biz” anlamına gelir.
5.   Cinsiyet Bakımından:

• Müzekker (Eril) ve Müennes (Dişil) olmak üzere iki çeşittir.
•   Sayı Bakımından:

• Müfred (Tekil): Bir kişiyi ifade eder.
• Müsenna (İkil): İki kişiyi ifade eder.
• Cem’i (Çoğul): Üç veya daha fazla kişiyi ifade eder.

Şimdi Arapçada özneye göre mazi fiile gelen eklere bakalım.

Mazi Fiil Çekimi Örnekleri

Şimdi de örnek mazi fiil çekimine bakalım. Kırmızı olan fiilimizin kökü değişen noktalara iyi bakalım. Bir noktadan sonra fiilin son harfini cezmliyoruz ona dikkat edelim.

Nasara Mazi Fiil Çekimi

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
نَصَرُوا	نَصَرَا	نَصَرَ
نَصَرْنَ	نَصَرَتَا	نَصَرَتْ
نَصَرْتُمْ	نَصَرْتُمَا	نَصَرْتَ
نَصَرْتُنَّ	نَصَرْتُمَا	نَصَرْتِ
	نَصَرْنَا	نَصَرْتُ

Lebise Mazi Fiil Çekimi

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
لَبِسُوا	لَبِسَا	لَبِسَ
لَبِسْنَ	لَبِسَتَا	لَبِسَتْ
لَبِسْتُمْ	لَبِسْتُما	لَبِسْتَ
لَبِسْتُنَّ	لَبِسْتُما	لَبِسْتِ
	لَبِسْنا	لَبِسْتُ

LEBİSE FİİLİ ANLAMLARI

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
Onlar giydi	O ikisi giydi	O giydi (e)
Onlar giydi	O ikisi giydi	O giydi (k)
Sizler giydiniz	Siz ikiniz giydiniz	Sen giydin(e)
Sizler giydiniz	Siz ikiniz giydiniz	Sen giydin (k)
	Biz giydik	Ben giydim

KETEBE FİİLİNİN MAZİ ÇEKİMİ TABLOSU

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
كَتَبُوا	كَتَبا	كَتَبَ
كَتَبْنَ	كَتَبَتا	كَتَبَتْ
كَتَبْتُمْ	كَتَبْتُما	كَتَبْتَ
كَتَبْتُنَّ	كَتَبْتُما	كَتَبْتِ
	كَتَبْنَا	كَتَبْتُ

KETEBE FİİLİNİN MAZİ ÇEKİMİ ANLAMLARI

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
Onlar yazdılar(e)	O ikisi yazdı (e)	Yazdı (e)
Onlar yazdılar (k)	O ikisi yazdı (k)	Yazdı (k)
Sizler yazdınız(e)	Siz ikiniz yazdınız(e)	Sen yazdın (e)
Sizler yazdınız(k)	Siz ikiniz yazdınız(k)	Sen yazdın (k)
	Biz yazdık	Ben yazdım

Zehebe (gitti) Fiilinin Mazi Çekimi

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
ذَهَبُوا	ذَهَبَا	ذَهَبَ
ذَهَبْنَ	ذَهَبَتَا	ذَهَبَتْ
ذَهَبْتُمْ	ذَهَبْتُمَا	ذَهَبْتَ
ذَهَبْتُنَّ	ذَهَبْتُمَا	ذَهَبْتِ
	ذَهَبْنَا	ذَهَبْتُ

Feteha (açtı) Fiilinin Mazi Çekimi

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
فَتَحُوا	فَتَحَا	فَتَحَ
فَتَحْنَ	فَتَحَتَا	فَتَحَتْ
فَتَحْتُمْ	فَتَحْتُمَا	فَتَحْتَ
فَتَحْتُنَّ	فَتَحْتُمَا	فَتَحْتِ
	فَتَحْنَا	فَتَحْتُ

Harace (çıktı) Fiilinin Mazi Çekimi

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
خَرَجُوا	خَرَجَا	خَرَجَ
خَرَجْنَ	خَرَجَتَا	خَرَجَتْ
خَرَجْتُمْ	خَرَجْتُمَا	خَرَجْتَ
خَرَجْتُنَّ	خَرَجْتُمَا	خَرَجْتِ
	خَرَجْنَا	خَرَجْتُ

Aşağıdaki fiilleri kendimiz çekmeye çalışalım.

سَمِعَ  (işitti)  جَلَسَ   (Oturdu)

 دَخَلَ  ( girdi)

MAZİ FİİLİN OLUMSUZU

Mazi fiilin olumsuzu, fiile “ma(ما)  ” veya “lem(لَمْ)  ” eklerinin getirilmesiyle yapılır. Bu ekler, fiilin gerçekleşmediğini belirtir. İşte bazı örnekler:

1. “Ma” Ekini Kullanarak:
   • Ketebe (Yazdı) → Ma ketebe (Yazmadı)
   • Zehebe (Gitti) → Ma zehebe (Gitmedi)
2. “Lem” Ekini Fiili Muzarinin Başında Kullanarak:
   • Ketebe (Yazdı) → Lem yektub (Yazmadı)
   • Zehebe (Gitti) → Lem yezheb (Gitmedi)

Bu ekler, fiilin olumsuz hale gelmesini sağlar ve cümlenin anlamını tamamen değiştirir. Mazi fiilin olumsuz hale getirilmesi, dilin önemli bir özelliğidir ve doğru kullanım için örneklerle pekiştirilmelidir.

MAZİ FİİLİN MALUM HALİ

Mazi fiilin malum hali üç şekilde gelir: Malum fiil demek öznesi belli olan fiil demektir. Türkçe dilbilgisinde etken fiil olarak geçmektedir.

1)      فَعَلَ kalıbında gelir. كَتَبَ gibi.

2)    فَعِلَ kalıbında gelir. عَلِمَ gibi.

3)    فَعُلَ kalıbında gelir. كَبُرَ gibi.

Üç şekli birbirinden ayıran ikinci harfin harekesidir. Biz buna aynel fiil de deriz. Birinci ve üçüncü harf üç şekilde de üstündür.

MAZİ FİİLİN MEÇHUL HALİ

Mazi fiilin meçhul hali  فُعِلَ  kalıbında gelir. Meçhul hali nedir derseniz fiilin işi yapanın belli olmadığı fiillere denir. Yani öznesi belli olmayan fiillere edilgen fiillere deriz. Meçhul fiillere örnekler verelim.

ضَرَبَ  ( dövdü)  –  – ضُرِبَ(dövüldü)

كَتَبَ  ( yazdı) –  كُتِبَ  (yazıldı)

DARABE FİİLİNİN MEÇHUL ÇEKİMİ

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
ضُرِبُوا	ضُرِبَا	ضُرِبَ
ضُرِبْنَ	ضُرِبَتا	ضُرِبَتْ
ضُرِبْتُمْ	ضُرِبْتُما	ضُرِبْتَ
ضُرِبْتُنَّ	ضُرِبْتُما	ضُرِبْتِ
	ضُرِبْنا	ضُرِبْتُ

DARABE FİİLİNİN MEÇHUL ÇEKİMİ ANLAMLARI

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
(onlar dövüldü)	(o ikisi dövüldü)	(dövüldü)
(o kızlar dövüldü)	(o iki kız dövüldü)	(o kız dövüldü)
(sizler dövüldünüz)	(siz ikiniz dövüldünüz)	(sen dövüldün)
(sizler dövüldünüz)	(siz ikiniz dövüldünüz)	(sen dövüldün)
	(biz dövüldük)	(ben dövüldüm)

SEELE FİİLİNİN MEÇHUL ÇEKİMİ

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
سُئِلوا	سُئِلا	سُئِلَ
سُئِلْنَ	سُئِلَتَا	سُئِلَتْ
سُئِلْتُمْ	سُئِلْتَما	سُئِلْتَ
سُئِلْتُنَّ	سُئِلْتُما	سُئِلْتِ
	سُئِلْنا	سُئِلْتُ

SEELE FİİLİNİ MEÇHUL ÇEKİMİ ANLAMLARI

Çoğul/Cemii	İkil/ Tesniye	Tekil/ Müfred
(onlar soruldu)	(o ikisi soruldu)	(soruldu)
(o kızlar soruldu)	(o iki kız soruldu)	(o kız soruldu)
(sizler soruldunuz)	(siz ikiniz soruldunuz)	(sen soruldun)
(sizler soruldunuz)	(siz ikiniz soruldunuz)	(sen soruldun)
	(biz sorulduk)	(ben soruldum)

Not: Mazi fiilin başına gelen ( قَدْ ) miş’li geçmiş zaman yapar.

Öğrenci ödevi yazmış.    

قَدْ كَتَبَ الطَّالِبُ الْوَاجِبَ

---

Seni dün Ahmet bahçede görmüş.     

قَدْ رَآكَ اَحْمَد فِي الْحَدِيقَةِ اَمْس

Fiili maziler bazen de “dua kipi” anlamında gelir. Mesela;

•  رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin.
• قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün.
• رَضِيَ الله عَنْك  Allah razı olsun

FİİLİ MAZİ İLE İLGİLİ ÖRNEK CÜMLELER

O kızlar bahçede basketbol oynadılar.

هَذِهِ الْبَنات لَعِبْنَ كُرَةَ السَّلَّة فِي الْحَدِيقَة

---

İşçiler fabrikadan çıktılar.

اَلْعُمَّالُ خَرَجُوا مِنْ المَصْنَع

---

Akşam Fatma ile sinemaya gittik.

ذَهَبْنَا اِلى السِّينَما مَعَ فَاطِمَة

---

O ikisi dün hırsızı dövdü.

هًما ضَرَبَا اللِّصَّ

---

Öğrenciler dersin konusunu anladılar.

الطُّلَّابُ فَهِمُوا مَوْضُوعَ الدَّرْسِ

Aşağıdaki soruları cevaplayalım.

Sık Sorulan Sorular

Geçmiş zamanı tam olarak öğrenerek bilgileri yerleştirebiliriz.

Fiili muzaariyi öğrenmek için tıklayınız.

Naibi fail konu anlatımına bakabilirsiniz.

Emri gaib konu anlatımına bakınız.

Arapça kelime çeşitlerini öğrenmek için tıklayınız.

Arapça fiil cümlesini öğrenmek için tıklayınız.

Muttasıl zamirler öğrenmek için tıklayınız.

İnstagram hesabımızı takip ederek her gün farklı bilgiler öğrenebilirsiniz. Takip için tıklayınız.