Arapça’da fiiller genelde üç harfli olarak gelir. Bu fiillere eklemeler yapılarak yeni anlamlar veya yapılar türetilir. İfal babı da üç harfli (sülasi) fiilin başına hemze getirilerek yapılan kalıba verilen isimdir. İfal denilmesinin sebebi Arapça’da fiilleri anlatırken kullanılan فَعَلَ (feale) kelimesinden kaynaklanır. Biz bu kelimenin başına hemze eklediğimiz zaman bunun mastarı ifal olduğu için bu isim verilmiştir. Fiilimiz ifal babında olunca aşağıdaki değişiklikler olabilir.
- Nesne alamayan fiiller nesne alır. Mesela سَلِمَ fiili teslim oldu anlamındadır. اَسْلَمَ şeklinde başına hemze getirirsek teslim etti şeklinde anlamı değişir.
Şimdi ifal babında gelen fiillerin mazi, muzari, emir çekimlerine örnekler vereceğiz.
İFAL BABI MAZİ ÇEKİM ÖRNEKLERİ
سَكَنَ (yerleşti) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَسْكَنَ (yerleştirdi)
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اَسْكَنوا | اَسْكَنا | اَسْكَنَ | Müzekker gaib |
| اَسْكَنَّ | اَسْكَنَتَا | اَسْكَنَتْ | Müennes gaib |
| اَسْكَنَتُمْ | اَسْكَنْتُما | اَسْكَنْتَ | Müzekker muhatap |
| اَسْكَنْتُنَّ | اَسْكَنْتُما | اَسْكَنْتِ | Müennes muhatap |
| اَسْكَنّا | اَسْكَنْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
ظَهَرَ (ortaya çıktı) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَظْهَرَ (gösterdi- ortaya çıkardı)
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اَظْهَروُا | اَظْهَرَا | اَظْهَرَ | Müzekker gaib |
| اَظْهَرْنَ | اَظْهَرَتَا | اَظْهَرَتْ | Müennes gaib |
| اَظْهَرْتُمْ | اَظْهَرْتُما | اَظْهَرْتَ | Müzekker muhatap |
| اَظْهَرْتُنَّ | اَظْهَرْتُما | اَظْهَرْتِ | Müennes muhatap |
| اَظْهَرْنَا | اَظْهَرْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
بَعُدَ (uzak oldu) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَبْعَدَ (uzaklaştırdı)
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اَبْعَدُوا | اَبْعَدَا | اَبْعَدَ | Müzekker gaib |
| اَبْعَدْنَ | اَبْعَدَتَا | اَبْعَدَتْ | Müennes gaib |
| اَبْعَدْتُمْ | اَبْعَدْتُمَا | اَبْعَدْتَ | Müzekker muhatap |
| اَبْعَدْتُنَّ | اَبْعَدْتُما | اَبْعَدْتِ | Müennes muhatap |
| اَبْعَدْنَا | اَبْعَدْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
İFAL BABI MUZARİ ÇEKİM ÖRNEKLERİ
İfal babı muzari çekimlerinde başındaki hemzeyi atarız. Şimdi örneklere bakalım.
سَكَنَ (yerleşti) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَسْكَنَ (yerleştirdi) Muzari hali يُسْكِنُ şeklinde ye harfi ötreli ve üç harfli fiilin ortadaki harfi esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf kef harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يُسْكِنُون | يُسْكِنَانِ | يُسْكِنُ | Müzekker gaib |
| يُسْكِنَّ | تُسْكِنَان | تُسْكِنُ | Müennes gaib |
| تُسْكِنوُن | تُسْكِنَان | تُسْكِنُ | Müzekker muhatap |
| تُسْكِنَّ | تُسْكِنَان | تُسْكِنِين | Müennes muhatap |
| نُسْكِنُ | اُسْكِنُ | Mütekkellim (ben, biz) |
ظَهَرَ (ortaya çıktı) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَظْهَرَ (gösterdi, ortay çıkardı) Muzari hali يُظْهِرُ (ortaya çıkarıyor) şeklinde ye harfi ötreli ve üç harfli fiilin ortadaki harfi esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf he harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يُظْهِرُون | يُظْهِران | يُظْهِرُ | Müzekker gaib |
| يُظْهِرْنَ | تُظْهِران | تُظْهِرُ | Müennes gaib |
| تُظْهِرُون | تُظْهِران | تُظْهِرُ | Müzekker muhatap |
| تُظْهِرْنَ | تُظْهِران | تُظْهِرِين | Müennes muhatap |
| نُظْهِرُ | اُظْهِرُ | Mütekkellim (ben, biz) |
بَعُدَ (uzak oldu) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَبْعَدَ (uzaklaştırdı) Muzari hali يُبْعِدُ (uzaklaştırıyor) şeklinde ye harfi ötreli ve üç harfli fiilin ortadaki harfi esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf ayn harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يُبْعِدُون | يُبْعِدَانِ | يُبْعِدُ | Müzekker gaib |
| يُبْعِدْنَ | تُبْعِدَانِ | تُبْعِدُ | Müennes gaib |
| تُبْعِدُون | تُبْعِدَانِ | تُبْعِدُ | Müzekker muhatap |
| تُبْعِدْنَ | تُبْعِدَانِ | تُبْعِدِينَ | Müennes muhatap |
| نُبْعِدُ | اُبْعِدُ | Mütekkellim (ben, biz) |
İFAL BABI EMİR ÖRNEKLERİ
Bu bab için emri hazır yaparken sülasi fiilerde emir yapar gibi yapıyoruz yani fiili muzarinin muhatap kalıbından (sığasından) yapıyoruz. Fakat fiili muzari yaparken yok ettiğimiz hemzeyi burada tekrar ortaya çıkarıyoruz.
سَكَنَ (yerleşti) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَسْكَنَ (yerleştirdi) Muzari hali يُسْكِنُ (oturtuyor) şeklinde ye harfi ötreli ve üç harfli fiilin ortadaki harfi esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf kef harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تُسْكِنُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve ilk başta eklediğimiz hemzeyi yerine koyacağız. اَسْكِنْ olacak. Oturt manasına gelir. Sülasi fiillerden farklı olarak burada hemze hep üstün olarak geliyor.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اَسْكِنُوا | اَسْكِنا | اَسْكِنْ | Müzekker muhatap |
| اَسْكِنَّ | اَسْكِنَا | اَسْكِنِي | Müennes muhatap |
ظَهَرَ (ortaya çıktı) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَظْهَرَ (gösterdi, ortay çıkardı) Muzari hali يُظْهِرُ (ortaya çıkarıyor) şeklinde ye harfi ötreli ve üç harfli fiilin ortadaki harfi esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf he harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تُظْهِرُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve ilk başta eklediğimiz hemzeyi yerine koyacağız. اَظْهِرْ olacak. Göster manasına gelir. Sülasi fiillerden farklı olarak burada hemze hep üstün olarak geliyor.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اَظْهِرُوا | اَظْهِرَا | اَظْهِرْ | Müzekker muhatap |
| اَظْهِرْنَ | اَظْهِرَا | اَظْهِرِي | Müennes muhatap |
بَعُدَ (uzak oldu) fiilini ifal babına çevireceğiz. اَبْعَدَ (uzaklaştırdı) Muzari hali يُبْعِدُ (uzaklaştırıyor) şeklinde ye harfi ötreli ve üç harfli fiilin ortadaki harfi esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf ayn harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde تُبْعِدُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve ilk başta eklediğimiz hemzeyi yerine koyacağız. اَبْعِدْ olacak. Uzaklaştır manasına gelir. Sülasi fiillerden farklı olarak burada hemze hep üstün olarak geliyor.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اَبْعِدُوا | اَبْعِدَا | اَبْعِدْ | Müzekker muhatap |
| اَبْعِدْنَ | اَبْعِدَا | اَبْعِدِي | Müennes muhatap |
İFAL BABI MASTAR ÖRNEKLERİ
اجْمَاع Toplamak
اِصْلَاح Düzeltmek
اِعْلَام Bildirmek
اِلْحَاق Katmak
اِنْزَال İndirmek
Not: Eğer sülasi (üç harfli ) fiilin ilk harfi hemze (mehmuz fiil) ise iki hemze yazmıyoruz, uzatma harfi koyuyoruz. Mesela اَمَن fiili ifal babına geçirilirse آمَنَ veya اَنَسَ fiili ifal babına geçerse آنَسَ şeklinde olur.
Marife nekra konusunu öğrenmek için tıklayınız.
İnstagram hesabımızı takip ederek her gün farklı bilgiler öğrenebilirsiniz. Takip için tıklayınız.