Mufaale babı konusu ve örnek fiil çekimlerini anlatacağız. Arapça’da fiiller genelde üç harfli olarak gelir. Bu fiillere eklemeler yapılarak yeni anlamlar veya yapılar türetilir. Mufaale babı da üç harfli (sülasi) mazi fiilinin ilk harfinin yanına elif harfi getirilir ve bütün harfler üstün harekeli yapılır. Mufaale babı denilmesinin sebebi Arapça’da fiilleri anlatırken kullanılan فَعَلَ (feale) kelimesinden kaynaklanır. Biz bu kelimenin ilk harfinin yanına elif getirdiğimizde bunun mastarı mufaale kalıbında olduğu için bu isim verilmiştir. Fiilimiz mufaale babında olunca aşağıdaki değişiklikler olabilir.
- İki ya da daha çok kişi arasında ortaklık bildirir. Mesela كَتَبَ fiili yazdı anlamındadır. كَاتَبَ şeklinde ilk harfinin yanına elif getirirsek yazıştı şeklinde ortaklaşa anlamı verilir.
- Bazen sülasi fiil ile anlamında bir değişiklik olmaz.
- Bir işte devamlılık bildirir.
Şimdi mufaale babında gelen fiillerin mazi, muzari, emir çekimlerine örnekler vereceğiz.
MUFAALE BABI MAZİ ÇEKİM ÖRNEKLERİ
قَتَلَ (öldürdü) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik قَاتَلَ (savaştı) oldu.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| قَاتَلُوا | قَاتَلا | قَاتَلَ | Müzekker gaib |
| قَاتَلْنَ | قَاتَلَتَا | قَاتَلَتْ | Müennes gaib |
| قَاتَلْتُمْ | قَاتَلْتُما | قَاتَلْتَ | Müzekker muhatap |
| قَاتَلْتُنَّ | قَاتَلْتُمَا | قَاتَلْتِ | Müennes muhatap |
| قَاتَلْنَا | قَاتَلْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
خَبَرَ (haber verdi) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik خَابَرَ (haberleşti) oldu.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| خَابَرُوا | خَابَرَا | خَابَرَ | Müzekker gaib |
| خَابَرْنَ | خَابَرَتَا | خَابَرَتْ | Müennes gaib |
| خَابَرْتُمْ | خَابَرْتُمَا | خَابَرْتَ | Müzekker muhatap |
| خَابَرْتُنَّ | خَابَرْتُما | خَابَرْتِ | Müennes muhatap |
| خَابَرْنَا | خَابَرْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
ضَرَبَ (vurdu) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik ضَارَبَ (vuruştu) oldu.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| ضَارَبُوا | ضَارَبَا | ضَارَبَ | Müzekker gaib |
| ضَارَبْنَ | ضَارَبَتَا | ضَارَبَتْ | Müennes gaib |
| ضَارَبْتُمْ | ضَارَبْتُما | ضَارَبْتَ | Müzekker muhatap |
| ضَارَبْتُنَّ | ضَارَبْتُما | ضَارَبْتِ | Müennes muhatap |
| ضَارَبْنَا | ضَارَبْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
MUFAALE BABI MUZARİ ÇEKİM ÖRNEKLERİ
Mufaale babı muzari çekimlerinde başına eklediğimiz muzaraat harfleri (ا,ت,ي,ن) harfleri hep ötreli olur. Fiilimizin ortadaki harfi ise esreli olur. Şimdi örneklere bakalım.
قَتَلَ (öldürdü) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik قَاتَلَ (savaştı) oldu. Muzari hali يُقَاتِلُ (savaşıyor) şeklinde ye harfi ötreli ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf te harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يُقَاتِلُونَ | يُقَاتِلانِ | يُقَاتِلُ | Müzekker gaib |
| يُقَاتِلْنَ | تُقَاتِلانِ | تُقَاتِلُ | Müennes gaib |
| تُقَاتِلُونَ | تُقَاتِلانِ | تُقَاتِلُ | Müzekker muhatap |
| تُقَاتِلْنَ | تُقَاتِلانِ | تُقَاتِلِينَ | Müennes muhatap |
| نُقَاتِلُ | اُقَاتِلُ | Mütekkellim (ben, biz) |
خَبَرَ (haber verdi) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik خَابَرَ (haberleşti) oldu. Muzari hali يُخَابِرُ (haberleşiyor) şeklinde ye harfi ötreli ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf be harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يُخَابِرُونَ | يُخَابِرانِ | يُخَابِرُ | Müzekker gaib |
| يُخَابِرْنَ | تُخَابِرانِ | تُخَابِرُ | Müennes gaib |
| تُخَابِرُون | تُخَابِرانِ | تُخَابِرُ | Müzekker muhatap |
| تُخَابِرْنَ | تُخَابِرانِ | تُخَابِرُ | Müennes muhatap |
| نُخَابِرُ | اُخَابِرُ | Mütekkellim (ben, biz) |
ضَرَبَ (vurdu) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik ضَارَبَ (vuruştu) oldu. Muzari hali يُضَارِبُ (vuruşuyor) şeklinde ye harfi ötreli ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf ra harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يُضَارِبُونَ | يُضَارِبَانِ | يُضَارِبُ | Müzekker gaib |
| يُضَارِبْنَ | تُضَارِبانِ | تُضَارِبُ | Müennes gaib |
| تُضَارِبُونَ | تُضَارِبَانِ | تُضَارِبُ | Müzekker muhatap |
| تُضَارِبْنَ | تُضَارِبَانِ | تُضَارِبِينَ | Müennes muhatap |
| تُضَارِبُ | تُضَارِبُ | Mütekkellim (ben, biz) |
MUFAALE BABI EMİR ÖRNEKLERİ
Bu bab için emri hazır yaparken sülasi fiilerde emir yapar gibi yapıyoruz yani fiili muzarinin muhatap kalıbından (sığasından) yapıyoruz. Sonunu meczum bir şekilde harekeleyeceğiz.
قَتَلَ (öldürdü) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik قَاتَلَ (savaştı) oldu. Muzari hali يُقَاتِلُ (savaşıyor) şeklinde ye harfi ötreli ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf te harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تُقَاتِلُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve sonuna cezm koyacağız. قَاتِلْ olacak. Savaş manasına gelir.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| قَاتِلُوا | قَاتِلَا | قَاتِلْ | Müzekker muhatap |
| قَاتِلْنَ | قَاتِلا | قَاتِلِي | Müennes muhatap |
خَبَرَ (haber verdi) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik خَابَرَ (haberleşti) oldu. Muzari hali يُخَابِرُ (haberleşiyor) şeklinde ye harfi ötreli ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf be harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تُخَابِرُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve sonuna cezm koyacağız. خَابِرْ olacak. Haberleş manasına gelir.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| خَابِرُوا | خَابِرَا | خَابِرْ | Müzekker muhatap |
| خَابِرْنَ | خَابِرَا | خَابِرِي | Müennes muhatap |
ضَرَبَ (vurdu) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk harfin yanına elif ekledik ضَارَبَ (vuruştu) oldu. Muzari hali يُضَارِبُ (vuruşuyor) şeklinde ye harfi ötreli ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf ra harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تُضَارِبُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve sonuna cezm koyacağız. ضَارِبْ olacak. Vuruş, savaş manasına gelir.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| ضَارِبُوا | ضَارِبَا | ضَارِبْ | Müzekker muhatap |
| ضَارِبْنَ | ضَارِبَا | ضَارِبِي | Müennes muhatap |
MUFAALE BABI MASTAR ÖRNEKLERİ
Sülasi fiilleri bu babın mastarından gelmesi için şunları yapmalıyız.
- Fiilimizin başına ötreli bir mim harfi getireceğiz.
- Sülasi fiilin ilk harfine elif harfi getirip uzatacağız.
- Diğer iki harfin harekesi de üstün olmalı
- Sonuna kapalı te getireceğiz.
Mesela قَتَلَ (öldürdü) fiilini mufaale babına çevireceğiz. İlk olarak ötreli mim ekledik. مُقَتَلَ oldu. İlk harfin yanına elif getirip bütün harfleri üstün olarak harekeledik. مُقَاتَلَ oldu. Sonuna kapalı te ekledik مُقَاتَلَة oldu.
Not: Mufaale babında ortası illetli olan harflerin asıl harfleri ortaya çıkar. Mesela قَال fiilini bu baba nakletmek istersek مُقَاوَمَة şeklinde asıl illet harfi olan vav ortaya çıkar.
| SÜLASİ MAZİ | ANLAMI | TEFİL MASTAR | ANLAMI |
| حَفِظَ | Korudu, ezberledi | مُحافَظَة | Korudu |
| جَدَلَ | Tartıştı | مُجَادَلَة | Tartıştı |
| نَظَرَ | Baktı | مُنَاظَرَة | Karşılıklı konuştu |
| ذَكَرَ | Hatırladı | مُذَاكَرَة | Görüş alışveriş, toplantı |
| شَهِدَ | Gördü | مُشَاهَدَة | İzledi |
İfal babını öğrenmek için tıklayınız.
Tefil babını öğrenmek için tıklayınız.
İnstagram hesabımızı takip ederek her gün farklı bilgiler öğrenebilirsiniz. Takip için tıklayınız.
