İftial babı konusu ve örnek fiil çekimlerini anlatacağız. Arapça’da fiiller genelde üç harfli (sülasi) olarak gelir. Bu fiillere eklemeler yapılarak yeni anlamlar veya yapılar türetilir. İftial babı da üç harfli (sülasi) mazi fiilin başına اِ (i) ve ilk harfin yanına da تَ (te) getirilir bütün harfler üstün harekeli yapılır. İftial babı denilmesinin sebebi Arapça’da fiilleri anlatırken kullanılan فَعَلَ (feale) kelimesinden kaynaklanır. Biz bu kelimenin mastarını yaparken ilk başına i, ilk harfin yanına da ti ekledik. Ortadaki harf olan ayn harfinin yanına da elif harfi getirdik اِفْتِعَال (iftial) oldu. İftial babının binası yani kelime bu babda olunca aşağıdaki değişiklikler olabilir.
- Bu bab müteaddi (nesne alabilen) fiili lazım (nesne alamayan) fiile çevirir. Mesela نَشَرَ yaydı , اِنْتَشَرَ yayıldı gibi…
İFTİAL BABININ ÖZELLİKLERİ
Kural 1: Sülasi (üç harfli) fiilin ilk harfi ص (sad) , ض (dad), ط (tı), ظ (zı) harflerinden birisi olursa sonradan eklediğimiz ت (te) harfi ط (tı) harfine dönüşür. Dönüşmesinin sebebi söylerken kolaylık olması açısındandır. Mesela صَبَرَ fiilini bu baba nakledersek اِصْطَبَرَ şeklinde eklediğimiz teyi ط (tı) harfine çevirdik.
Kural 2: Sülasi (üç harfli) fiilin ilk harfi د (dal) , ذ (zel), ز (ze) harflerinden birisi olursa sonradan eklediğimiz ت (te) harfi د (dal) harfine dönüşür. Dönüşmesinin sebebi söylerken kolaylık olması açısındandır. Mesela زَجَرَ fiilini bu baba nakledersek اِزْدَجَرَ şeklinde eklediğimiz te yi د (dal) harfine çevirdik.
Kural 3: Sülasi (üç harfli) fiilin ilk harfi و (vav) , ي (ye), ث (peltek se) harflerinden birisi olursa sonradan eklediğimiz ت (te) harfi تَ (te) harfine dönüşür. Dönüşmesinin sebebi söylerken kolaylık olması açısındandır. Mesela وَحَدَ fiilini bu baba nakledersek اِتَّحَدَ şeklinde eklediğimiz te yi تَ (te) harfine çevirdik.
Şimdi iftial babında gelen fiillerin mazi, muzari, emir çekimlerine örnekler vereceğiz.
İFTİAL BABI MAZİ ÇEKİM ÖRNEKLERİ
نَظَمَ (düzenledi) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِنْتَظَمَ (düzenlendi) oldu.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اِنْتَظَمُوا | اِنْتَظَمَا | اِنْتَظَمَ | Müzekker gaib |
| اِنْتَظَمْنَ | اِنْتَظَمَتَا | اِنْتَظَمَتْ | Müennes gaib |
| اِنْتَظَمْتُمْ | اِنْتَظَمْتُمَا | اِنْتَظَمْتَ | Müzekker muhatap |
| اِنْتَظَمْتُنَّ | اِنْتَظَمْتُمَا | اِنْتَظَمْتِ | Müennes muhatap |
| اِنْتَظَمْنَا | اِنْتَظَمْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
جَمَعَ (topladı) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِجْتَمَعَ (toplandı) oldu.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اِجْتَمَعُوا | اِجْتَمَعَا | اِجْتَمَعَ | Müzekker gaib |
| اِجْتَمَعْنَ | اِجْتَمَعَتَا | اِجْتَمَعَتْ | Müennes gaib |
| اِجْتَمَعْتُمْ | اِجْتَمَعْتُمَا | اِجْتَمَعْتَ | Müzekker muhatap |
| اِجْتَمَعْتُنَّ | اِجْتَمَعْتُمَا | اِجْتَمَعْتِ | Müennes muhatap |
| اِجْتَمَعْنَا | اِجْتَمَعْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
فَرَقَ (ayırdı) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِفْتَرَقَ (ayrıldı) oldu.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اِفْتَرَقُوا | اِفْتَرَقَا | اِفْتَرَقَ | Müzekker gaib |
| اِفْتَرَقْنَ | اِفْتَرَقَتَا | اِفْتَرَقَتْ | Müennes gaib |
| اِفْتَرَقْتُمْ | اِفْتَرَقْتُمَا | اِفْتَرَقْتَ | Müzekker muhatap |
| اِفْتَرَقْتُنَّ | اِفْتَرَقْتُما | اِفْتَرَقْتِ | Müennes muhatap |
| اِفْتَرَقْنَا | اِفْتَرَقْتُ | Mütekkellim (ben, biz) |
İFTİAL BABI MUZARİ ÇEKİM ÖRNEKLERİ
İftial babı muzari çekimlerinde başına eklediğimiz muzaraat harfleri (ا,ت,ي,ن) harfleri hep üstün olur. Fiilimizin ortadaki harfi ise esreli olur. Şimdi örneklere bakalım.
نَظَمَ (düzenledi) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِنْتَظَمَ (düzenlendi) oldu. Muzari hali يَنْتَظِمُ (düzenleniyor) şeklinde ye harfi üstün ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf zı harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يَنْتَظِمُون | يَنْتَظِمانِ | يَنْتَظِمُ | Müzekker gaib |
| يَنْتَظِمْنَ | تَنْتَظِمَانِ | تَنْتَظِمُ | Müennes gaib |
| تَنْتَظِمُون | تَنْتَظِمَانِ | تَنْتَظِمُ | Müzekker muhatap |
| تَنْتَظِمْنَ | تَنْتَظِمَانِ | تَنْتَظِمِين | Müennes muhatap |
| نَنْتَظِمُ | اَنْتَظِمُ | Mütekkellim (ben, biz) |
جَمَعَ (topladı) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِجْتَمَعَ (toplandı) oldu.
Muzari hali يَجْتَمِعُ (toplanıyor) şeklinde ye harfi üstün ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf mim harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يَجْتَمِعُون | يَجْتَمِعَانِ | يَجْتَمِعُ | Müzekker gaib |
| يَجْتَمِعْنَ | تَجْتَمِعَانِ | تَجْتَمِعُ | Müennes gaib |
| تَجْتَمِعُون | تَجْتَمِعَانِ | تَجْتَمِعُ | Müzekker muhatap |
| تَجْتَمِعْنَ | تَجْتَمِعَانِ | تَجْتَمِعِينَ | Müennes muhatap |
| نَجْتَمِعُ | اَجْتَمِعُ | Mütekkellim (ben, biz) |
فَرَقَ (ayırdı) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِفْتَرَقَ (ayrıldı) oldu. Muzari hali يَفْتَرِقُ (ayrılıyor) şeklinde ye harfi üstün ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf ra harfi olduğu için onu esreledik.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| يَفْتَرِقُون | يَفْتَرِقانِ | يَفْتَرِقُ | Müzekker gaib |
| يَفْتَرِقْنَ | تَفْتَرِقَانِ | تَفْتَرِقُ | Müennes gaib |
| تَفْتَرِقُون | تَفْتَرِقَانِ | تَفْتَرِقُ | Müzekker muhatap |
| تَفْتَرِقْنَ | تَفْتَرِقَانِ | تَفْتَرِقِينَ | Müennes muhatap |
| نَفْتَرِقُ | اَفْتَرِقُ | Mütekkellim (ben, biz) |
İFTİAL BABI EMİR ÖRNEKLERİ
Bu bab için emri hazır yaparken sülasi fiilerde emir yapar gibi yapıyoruz yani fiili muzarinin muhatap kalıbından (sığasından) yapıyoruz. Sonunu meczum bir şekilde harekeleyeceğiz.
İlk baştan anlatıyorum ki tamamen yerleşsin eğer anladıysanız son iki satırı okumanız yeterlidir.
نَظَمَ (düzenledi) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِنْتَظَمَ (düzenlendi) oldu. Muzari hali يَنْتَظِمُ (düzenleniyor) şeklinde ye harfi üstün ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf zı harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تَنْتَظِمُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve yerine esreli elif koyacağız. Son harfi cezmleyeceğiz. اِنْتَظِمْ olacak. Düzenle manasına gelir.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اِنْتَظِمُوا | اِنْتَظِمَا | اِنْتَظِمْ | Müzekker muhatap |
| اِنْتَظِمْنَ | اِنْتَظِمَا | اِنْتَظِمِي | Müennes muhatap |
جَمَعَ (topladı) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِجْتَمَعَ (toplandı) oldu. Muzari hali يَجْتَمِعُ (toplanıyor) şeklinde ye harfi üstün ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf mim harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تَجْتَمِعُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve yerine esreli elif koyacağız. Son kısmı meczum (cezmli) olacak اِجْتَمِعْ olacak. Toplan manasına gelir.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اِجْتَمِعُوا | اِجْتَمِعَا | اِجْتَمِعْ | Müzekker muhatap |
| اِجْتَمِعْنَ | اِجْتَمِعَا | اِجْتَمِعِي | Müennes muhatap |
فَرَقَ (ayırdı) fiilini iftial babına çevireceğiz. İlk başına i, ilk harfin yanına da ت (te) ekledik اِفْتَرَقَ (ayrıldı) oldu. Muzari hali يَفْتَرِقُ (ayrılıyor) şeklinde ye harfi üstün ve ortadaki harf esreli olarak gelir. Burada ortadaki harf ra harfi olduğu için onu esreledik. Emir haline getirmek istediğimizde muhatap kalıbı (sığası) olan تَفْتَرِقُ kalıbını kullanacağız. Başındaki te harfini kaldıracağız ve yerine esreli elif getireceğiz. Son kısmı meczum (cezmli) olacak. اِفْتَرِقْ olacak. Ayrıl manasına gelir.
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اِفْتَرِقُوا | اِفْتَرِقَا | اِفْتَرِقْ | Müzekker muhatap |
| اِفْتَرِقْنَ | اِفْتَرِقَا | اِفْتَرِقِي | Müennes muhatap |
İFTİAL BABI MASTAR ÖRNEKLERİ
Sülasi fiilleri bu babın mastarından gelmesi için şunları yapmalıyız.
- Fiilimizin başına i harfini getireceğiz.
- Sülasi fiilin ilk harfini cezimleyeceğiz.
- İlk harfin yanına ti تِ harfini ekleriz.
- Sülasi fiilin ikinci harfini elifle uzatırız.
Mesela نَظَمَ (öldürdü) fiilini iftial babına çevireceğiz. Fiilimizin başına i harfini getireceğiz.اِنَظَمَ oldu. Sülasi fiilin ilk harfini cezmledik اِنْظَمَ oldu. İlk harfin yanına ti تِ harfini ekleriz اِنْتِظَمَ İkinci harfini de elifle uzattık اِنْتِظَام oldu.
İfal babını öğrenmek için tıklayınız.
Tefil babını öğrenmek için tıklayınız.
Mufaale babını öğrenmek için tıklayınız.
İnfial babını öğrenmek için tıklayınız.
Tefe’ul babını öğrenmek için tıklayınız.
İnstagram hesabımızı takip ederek her gün farklı bilgiler öğrenebilirsiniz. Takip için tıklayınız.
