Fiili muzariyi nasp eden edatlar konusuna geçmeden fiili muzari Arapçada geniş zaman ve şimdiki zamana denir. Fiili muzarinin harekesi raftır fakat önüne fiili muzariyi nasp eden edatlardan birisi gelir harekesi değişir ve mansub olur. Mansup olması üç şekilde olur:
- Eğer fiili muzari müfret yani tekil olur ve fiili muzariyi nasp eden edatlardan birisi başına gelirse son harfinin üstün olması gerekir.
- Eğer fiili muzari tesniye yani ikil olur ve fiili muzariyi nasp eden edatlardan birisi başına gelirse sonundaki nun harfinin düşmesi gerekir.
- Eğer fiili muzari müfret yani tekil olur ve fiili muzariyi nasp eden edatlardan birisi başına gelirse sadece müzekker sığalarda (kalıplarda) değişiklik olacaktır. Cemii erkeklerde de sonundaki nun harfi düşecektir. Bunlardan en çok kullanılanı اَنْ edatıdır. Bir cümlede kelimenin mastarını bilmiyorsak bu edatla mastar hale getirebiliriz.
FİİLİ MUZARİYİ NASP EDEN EDATLAR NELERDİR?
Fiili muzariyi nasp eden edatlar ve anlamları şunlardır.
| Mastar anlamı katar. –mek, -mak | اَنْ |
| Gelecek zamanın olumsuzu yapar. –mayacak gibi. | لَنْ |
| İçin anlamına gelir. لِكَيْ şeklinde kullanımı da vardır. | كَيْ |
| Öyleyse anlamına gelir. | اِذَنْ |
| İçin, -e kadar, ta ki anlamına gelir. | حَتَّى |
| Atıf harfidir. Şart cümlelerinde kullanılırsa gizli اَنْ varmış gibi nasp eder. Kendinden önceki cümle talep cümlesi veya olumsuz cümle olmalıdır. | الفَاءُ السَّبَبِيَّة |
| İçin anlamına gelir. لِأنْ şeklinde kullanımı da vardır. | لِ |
Şimdi fiili muzariyi nasp eden edatlardan birisi ile örnek bir çekim yapacağız diğer fiilleri de onlara göre çekebilirsiniz.
يَضْرِبُ (dövüyor) yedribu fiilinin çekimi
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| اَنْ يَضْرِبُوا | اَنْ يَضْرِبا | اَنْ يَضْرِبَ | Müzekker gaib |
| اَنْ يَضْرِبْنَ | اَنْ تَضْرِبَا | اَنْ تَضْرِبَ | Müennes gaib |
| اَنْ تَضْرِبُوا | اَنْ تَضْرِبَا | اَنْ تَضْرِبَ | Müzekker muhatap |
| اَنْ تَضْرِبْنَ | اَنْ تَضْرِبَا | اَنْ تَضْرِبِي | Müennes muhatap |
| اَنْ نَضْرِبَ | اَنْ اَضْرِبَ | Mütekkellim (ben, biz) |
يَشْرَبُ (içiyor) yeşrabu fiilin çekimi
| Cemi | Tesniye (ikil) | Müfred (tekil) | |
| لَنْ يَشْرَبُوا | لَنْ يَشْرَبَا | لَنْ يَشْرَبَ | Müzekker gaib |
| لَنْ يَشْرَبْنَ | لَنْ تَشْرَبَا | لَنْ تَشْرَبَ | Müennes gaib |
| لَنْ تَشْرَبُوا | لَنْ تَشْرَبَا | لَنْ تَشْرَبَ | Müzekker muhatap |
| لَنْ تَشْرَبْنَ | لَنْ تَشْرَبَا | لَنْ تَشْرَبِي | Müennes muhatap |
| لَنْ نَشْرَبَ | لَنْ اَشْرَبَ | Mütekkellim (ben, biz) |
FİİLİ MUZARİYİ NASP EDEN EDATLAR VE ÖRNEK CÜMLELER
| Yeni bir telefon satın almak istiyorum. اَشْتَرِي olan fiili muzari başına en harfi gelmesiyle fethayla mansuptur. | اُرِيدُ اَنْ اَشْتَرِيَ هَاتِفًا جَدِيداً |
| Partiye gitmeyeceksin. تَذْهَبِينَ şeklinde gelmesi gereken fiili muzari başına len harfi geldiği için nun harfinin düşmesiyle mansup olmuştur. | لَنْ تَذْهَبِي الى الحَفْلَةِ |
| Başarılı olana kadar çalışın. تَنْجَحُونَ olması gereken fiili muzari başına hatta geldiği için nun harfinin düşmesiyle mansuptur. Nun harfi yerine elif harfi getirilmiştir. | اُدْرُسُوا حَتَى تَنْجَحُوا |
| Derslerini dinliyor öyleyse başarılı olacaktır. سَتَكُونُ olan fiili muzari başına hatta gelerek fethayla mansup olmuştur. | تَسْتَمِعُ دَرْسَها اِذَنْ سَتَكونَ نَاجِحَةً |
| Öğretmen olmak için derslerimi ezberliyorum. اَكُونُ olan fiili muzari başına key gelerek fethayla mansup olmuştur. | اَحْفُظُ دُرُوسِي كَيْ اَكُونَ مُعَلِّماً |
| Umulur ki yol açık olur da hızlıca ulaşırsın. تَصِلُ olan fiili muzari başına fe harfi gelerek fethayla mansup olmuştur. | لَعَلَّ الطَرِيقَ مَفْتُوحا فَتَصِلَ بِسُرْعَة |
| Kitabımı vermek için kütüphaneye gittim. اُعْطِي olan fiili muzari başına li harfi gelerek fethayla mansup olmuştur. | ذَهَبْتُ الى الْمَكْتَبَةِ لِأُعْطِيَ كَتابِي |
| Kahvede çay içmek için toplandık. | اِجْتَمَعْنَا كَيْ نَشْرَبَ الشَّايَ فِي الْمَقْهى |
| Polis gelene kadar teslim olmayacağım. | لَنْ اَسْتَسْلِمَ حَتّى تَأْتِيَ الشُرْطَة |
| Vatanı korumak için geldiniz. | اَتَيْتُمْ لِتُحافِظُوا الْوَطَن |
| Çok oynama pişman olursun. | لا تَلْعَبُ كَثِيراً فَتَنْدَمَ |
| Saygıyı öğretmeliyiz. | عَلَيْنا اَنْ نُعَلِّمَ الْاِحْتِرَام |
| Öğretmenin önünde oturmayacaklar. | لَنْ يَجْلِسْنَ اَمَام الْمُدَرِّسِ |
Fiili muzariyi nasp eden edatlar dört tanedir. Bunlar انْ, لَنْ, كَيْ اِذَن şeklindedir. Bunlar müfred fiili muzaride genel olarak harekesinin fetha olmasıyla, tesniye fiili muzaride ان (elif nun) ekini cezimli ye nuna يْن dönüştürür. Cemi müzekkerde ون (vav nun) ekini sakin ye nuna ين, cemi müennes salimde ise harekesini kesraya çevirmek suretiyle nasb eder. Sonuç olarak fiili muzariyi nasp eden edatlar fiili muzarinin başına gelir ve son harfinin harekesini değiştirir. Bu edatları unutmamak için in len köye izin gibi bir kodlama yapabilirsiniz. Cümle içinde kullanmazsanız tam anlamıyla kafanıza oturmayacağı için çabuk unutabilirsiniz. Bol bol örnekler çözerek konuyu tekrar etmeniz sizin için faydalı olacaktır.
Emri gaib konusunu öğrenebilirsiniz.
Müzekker müennes konusunda detaylı bilgi için tıklayınız.
Müfret, tesniye, cemi konusu için tıklayınız.
Naibi fail konusu için tıklayınız.
İnstagram hesabımızı takip ederek her gün farklı bilgiler öğrenebilirsiniz. Takip için tıklayınız.
